Strony

piątek, 23 grudnia 2022

Ciekawostki i tradycje wigilijne

 

Słowo wigilia pochodzi z łacińskiego słowa vigilia (czuwanie) -pierwotna straż nocna, czuwanie nocne. Noc dzieliła się na cztery straże tj. wigilie. Wigilią nazywa się dzień poprzedzający większe święto. Tradycja czuwania przed dniami świąt chrześcijańskich wywodzi się z praktyk starotestamentowych.

W potocznym rozumieniu „wigilia” kojarzy się przede wszystkim z dniem poprzedzającym Boże Narodzenie, ze zwyczajami i obrzędami, zwłaszcza z uroczystą ucztą i obrzędami.

Data świąt Bożego Narodzenia w pierwszych wiekach chrześcijaństwa była różna, a wynikało to ze sporów o dzień narodzin Jezusa. I tak Boże Narodzenie obchodzono 2 stycznia, 28 maja, 6 stycznia. Ostatecznie hierarchowie kościoła ustalili: dzień narodzin Chrystusa to 25 grudnia. W Polsce wigilia weszła na stałe do tradycji dopiero w XVIII wieku.

Chrześcijańska wiara, z rozpoczęciem nowej ery wraz z przyjściem na świat Chrystusa, łączy się z pradawnym przekonaniem, że w okresie zimowego przesilenia słońca wszystko zaczyna się od początku.

Uważano, że przebieg dnia i nocy wigilijnej ma zasadniczy wpływ na nadchodzący nowy rok. Dlatego, aby przez cały przyszły rok mieć dobre samopoczucie i energię, należało wstać wcześnie, umyć się w strumieniu, a jeżeli w domu, to do miednicy trzeba było wrzucić srebrną monetę – „żeby się pieniądze człowieka trzymały”. W ciągu dnia nie wolno było się położyć aby nie „spowodować chorób, a w lecie położenie zboża”. Unikano kłótni i zwad, przeciwnie – starano się okazywać życzliwość, zapomnieć o urazach tak wobec rodziny, jak i sąsiadów.

Powszechna była wiara, że dusze zmarłych mogą w Wigilię opuszczać zaświaty i pod różną postacią odwiedzać domy bliskich. Stawiano wiec dla niespodziewanych gości dodatkowe nakrycie i pozostawiano dla nich resztki potraw z wigilijnej wieczerzy. Na wszelki wypadek dmuchano na krzesło zanim na nim siadano i szeptem przepraszano mogącą tam odpoczywać duszę.

W wigilię panny wyciągały źdźbło spod obrusa, aby dowiedzieć się czegoś więcej o swojej przyszłości: zielone, krótkie źdźbło oznacza rychłe i szczęśliwe małżeństwo, różne odcienie szarości wróżą trudności w znalezieniu męża.

Często w Wigilię pod obrusem umieszczano siano, na wsiach ustawiano także w kącie izby snop lub cztery snopy słomy, po jednym w każdym rogu.

 

(na podstawie książki „Tradycje wigilijne” R.Wróbel, M.Grzegorczyk)

JB

1 komentarz: